SÜNNETİN İSLAMİ HÜKÜMLERDE YERİ - rahle.org

İsmail Yılmaz

Bütün İslam bilginleri sünneti Kur'an'dan sonra ikinci teşri kaynağı olarak kabul etmişlerdir ve bu konuda bazı ayet ve hadisleri delil olarak göstermişlerdir. Ayrı­ca icmanın ve akli delillerin de sünnetin bir teşri kaynağı olduğunu gösterdiğini ila­ve etmişlerdir.

İslam dini üzerine azıcık bilgi dağarcığına sahip olan herkes islami yasamada ikinci kaynağın sünnet olduğunu, sünnetin bu dönen çarkın ekseni, hakikatin gü­neşi, hidayetin membaı olduğunu bilir, insanlık kapkara cahiliyeye dalmış, şehvet­lerine batmış, cehalette son aşamaya varmış, alçaklıkta en alt noktaya ulaşmış se­fil ve şaşkınlık içerisinde yolunu bulamaz bir halde zulüm ve kötülüğe bulanmış­ken ve hiçbir umut ışığı bulamazken kimse sünnetin bu kapkaranlık gecede insan­lara aydınlık bir ışık kaynağı olduğunu gizleyemez. Ortam böyleyken Allah, nebi­sini gönderdi ve onun üzerine yüce kitabı indirdi.

İşte bu kerim olan Kuran, usulü içerdiğinden bütün tafsilata girişmediğinden mücmelinin (kısa, öz olarak ifade etmesinin) çok olmasından bu veciz ifadelerin açıklanmasını Allah Tcala resulüne bırakmıştır. "Sana zikri indirdik, insanlara indiri­leni açıklayasın diye. Umulur ki tefekkür ederler." (16/44)

Buna göre Resulullah (sav) Allah tarafından gönderilen açıklayıcı ve konuşan bir kitaptı. Hidayet vesile olan bir rahmet ve büyük bir nimetti. Bundan anlaşılıyor ki Allah’ın kitabı salt yüzünden okunarak anlaşılmaz ve onun dileciği biçimde ya­şanmaz. Bunların olabilirliği yüce resulün parlak beyanına ve güzel örneğine bağ­lıdır. "O resulde sizin için güzel bir örnek vardır." Parlak beyanı ve güzel örneği ise sünnettir. Kim bundan uzak ve kopuk olarak hidayete ve Allah’ın kitabına yöne­lirse muhale yönelmiş demektir.

Bilindiği gibi Hz. Peygamber (sav) ümmetini sünnetine sarılmaya teşvik ediyor ve ona muhalefetten de sakındırıyordu. "Sizlere iki şey bırakıyorum. Onlara sım­sıkı sarıldığınız müddetçe asla sapıtmayacaksınız. Onlar da Allah’ın kitabı ve benim sünnetimdir." Allah, kendilerinden razı olsun gerçekten sahabe-i kiram da onun

bu konudaki emrine yapışıyor, ona uyuyor, bütün söz, fiil ve tasviplerinde kendi­sine tabi oluyor ve ondan sadır olan her şeyi kendilerine ittibayı gerekli kılan de­lil olarak görüyorlardı.

Ancak bu hüküm, Hz. Peygambere has dünyevi konularla ilgili bir içtihadı olunca o zaman bunun nasıl ve ne için olduğu konusunda kendisine danışıyorlar­dı.

Yine indirilen bir hüküm kendilerince anlaşılmaz bir durumda olunca gerçek olduğuna inanmadıkları için değil ancak hikmetini anlamak için onu Hz. Peygam­ber (sav)'e sorup hakikatini anlamaya çalışıyorlardı.

Yine bazı vakitler Hz. Peygamber (sav)’in birtakım fiillerinde -bu fiillerin özel­likle Efendimize has kılınmış olabileceğini düşündüklerinden - kendisine tabi ol­muyorlardı.

Bununla beraber onlar başlarına gelen bir hadisede çözümü için sadece Kuranla yetinmiyorlardı. Bilakis başlarına gelen her hadisede sorma imkanı bul­dukları müddetçe Resulullah (sav)'a danışıyorlardı. Eğer onlardan birisi Efendimiz (as)'den uzakta bulunduğunda başına bir hadise gelirse onun halli için önce ki­tapta cevabını araştırır, onda bir cevap bulamazsa sünnette araştırır, orada da bir cevap bulamazsa kendi görüşüyle içtihat ederdi. Resulullah'a döndüğü zaman da durumu ona arz eder, eğer içtihadında isabetli ise Efendimiz (sav) onu tasvip eder, hatalı ise hatasını gösterirdi. Böylece o da hatasından dönerdi.

Sahabe-i kiram Resulullah (sav)’in sünnetine yapışmalarını, kendi zamanında onunla delil getirmelerini Hz. Peygambere danışma imkanları olduğu müddetçe sadece kitapla yetinmemelerini, yanında değilken yaptıkları içtihatlardan sonra geri döndüğünde yaptıkları içtihatların doğruluğunu sorup aksi cevap aldıklarında kararlarından hemen nasıl döndüklerini ve böyle olduğunu iddia ettiğimiz diğer davranışlarını izah eden ve bunları ifade eden bazı nakiller sunacağız:

Buhari. ibn Ömer'den rivayet ediyor. O, demiştir ki: "Resulullah (sav) altından yapılmış bir yüzük takındı. Bunu gören insanlar da birer altın yüzük taktılar. Son­ra Efendimiz (sav) : "Ben altından bir yüzük takınmıştım." deyip onu attı ve "Onu bir daha asla takmayacağım." buyurdu. Bunun üzerine insanlar parmaklarındaki yüzüklerini attılar.

Sahabenin Allah resulüne katıksız uyduklarını gösteren başka bir olayı da Şifa