EBU DAVUD VE SÜNEN İ
İsmail YILMAZ
Ebu Davud Süleyman b, el-Eş'as b. ishak el Ezdi es-Sicistani, Hicri 202' de Sicistan'da doğmuştur. Basra'da yaşadı. Irak, Hicaz, Şam, Mısır, Horasan gibi ilim merkezlerine, tiim yolculuklarında bulunmuştur, Ahmed b. Hanbei, Yahya b. Ma¬rn, Ali b. Medini, Kuteybe b. Saıd gibi devrin meşhur ulemasından, hadis tahsil et¬miştir. Hicri 275 yılında Basra'da vefat etmiştir.
Alimler, Ebu Davud’u birçok yönüyle övmüş, takdir etmiştir, hadis bilgisi, an¬layışı, fıkhi bilgisi, vera ve dindarlığı, ilminde itkanı ayrı ayrı dile getirilmiştir.
Ebu Davud, Ehi-i hadis alimlerinin başını çekenlerden olması hususiyetiyle, na-zarında, zayıf hadis, fukahanın kıyasından evladır. Bu anlayışından dolayıdır ki, bir babta, başka hadis yok ise, zayıf hadisi rivayet etmekten çekinmemiştir. Bunu böyle yaparken, terki hususunda ulemanın ittifak ettiklerinden hadis almamıştır, O şöyle der; "Sünenimde metrukul hadis olan (ravisi çok zayıf olan) kimseden ha¬dis rivayeti almadım, Kitapta münker bir rivayet varsa, durumunu bildirdim. Bu konuda başka bir rivayet olmadığı için bunu aldım.".
Ebu Davud, bütün sünnet adına, dört hadisi yeter görmesiyle meşhurdur. Bu hadisler şunlardır
1 - Ameller niyetlere göredir
2- Kişinin müslümanlığının kemali, malayaniyi terk etmesine bağlıdır.
3- Mü'min kendisi için istediğini, kardeşi için istemedikçe, (kamil) mü'min ola-maz.
4- Helal olanlar açıklanmıştır. Haram olanlar da açıklanmıştır.
SÜNEN-İ EBU DAVUD
İmam Ebu Davud'un daha başka esrieri olmasına rağmen, onun ismini ebedi-leştiren, Sünen’idir. Bu eser, birçok İslam ülkesindeki muhtelif mezheplerin alim-lerince, standart bir hadis kitabı olarak hüsnü kabul görmüş ve çokça okutulmuştur, okutulmaktadır. Ebu Davud Sünen'in hadislerini seçerken, ahkam hadisleriy
le yetinmiştir. Bu sebeple Sünen ve diğer hadis müellifleri arasında, ahkam hadis¬ler sahasında ilk eser veren kimse olmuştur.
İmam Nevevi, Sünen'e yaptığı şerhte şöyle der; "Fıkıhla olsun başka şeyle ol¬sun, îslami mevzularla meşgul olan herkesin Ebu Davud'un Sünen'ine ilgi ve ala¬ka göstermesi, onu iyi bilmesi gerekir. Zira onun ipindeki hadislerle delil getirilir ve hadisleri ayırmak da kolaydır."
İmam Gazzalı şöyle der: " Bu kitapta bulunanlar, bir müctehide ahkam hadis¬leri hususunda yeterlidir."
SÜNEN’İN ÖZELLİKLERİ
Müellif kitabın özelliklerini Mekkelilere yazdığı mektubunda da özel olarak şöy¬le dile getirin" Siz, benden Sünen kitabındaki hadisleri soruyor ve bunlar bu ko¬nuda bildiğin hadislerin en sıhhatli olanları mı? diyorsunuz ve benden açıklama is-tiyorsunuz. Sorularınızı dikkatle inceledim. Eserin imamının en sahih hadislerden müteşekkil olduğuna emin olabilirsiniz. Ancak, bir hadis, iki ayrı sahih senedle ri¬vayet edilmiş olur da, birinin daha kuvvetli, diğerininde ravisinin hıfzı daha kuvvet¬li olursa, bu durumda çoğu kere hıfzı kuvvetli olanı seçtim.
• Bir konuda birçok sahih hadis var olsa da bir bab başlığı altında bir veya iki hadis aldım,
• Çoğu kez hadisleri kısalttım. Zira hadisi bütün uzunluğuyla verseydim, duyan ve okuyanlardan bir kısmı, konuya ait hükmü belirleyen kısmının neresi olduğunu bilemezdi.
• Kitabımda, ulemanın, terkinde ittifak ettikleri ravinin hadisini almadım,
• Aynı konuda kendisinden başka, ona benzer herhangi bir hadis bulamadı-ğımdan dolayı münker (zayıf bir ravinin, güvenilir bir raviye muhalif olarak zikret¬tiği) bir hadise yer vermişsem onun münker olduğunu mutlaka açıkladım.
• Hakkında bir şey söylemediklerim, sahihtir, (ihticac veye itibar olunabilir.)
• Kitabımdaki hadislerin sayısı 4800 kadardır. (500.000 hadisten seçilmiştir.) Bunlardan 600 kadarı mürseldir. (Tabi'inin, Sahabeyi atlayarak Hz. Peygambere (a.s.) izafe ettiği hadistir.)
• Sünen'e sadece ahkam hadislerini aldım. Zühd ve amellerin faziletleri ve di¬ğer faziletlerle ilgili konuları işlemedim. Bu konularla ilgili sahih bir hadis olmasına rağmen onları kitabıma almadım.
Ebu Davud. gerekli gördüğü yerde, şahıs tanıtması yapar, cerh ve tadilde bu¬lunur. Zayıf hadisleri belirtirken gerekçe gösterir. Yerler (mekanlar) hakkında bilgi verir. Hadisin sebeb-i vurudunu bildirir. Hadis ıstılahlarını yer yer kullanır.
İmam Zehebi, Sünen'deki hadisleri altı guruba ayırır
- Buhari ve Müslim'in birlikte tahric ettikleri hadisler, bunlar kitabın yarısını teş¬kil eder.
- İki imamdan birisinin kitaba aldığı hadisler,
- Buharı ve Müslim’de olmamasına rağmen, senedi iyi olan ,illetli ve şaz ol-mayan hadisler.
- İsnadı sahih olan ve ulemanın kabul ettiği hadisler
- Ravideki hafıza noksanlığı sebebiyle isnadı, zayıf kabul edilen hadisler. (Bu hadisler hakkında Ebu Davut, çoğu kere sükut eder.)
- Ravisinin zaafı çok açık olan hadisler ki bu tür hadislerin zaafîyetini Ebu Davud genellikle açıklar.
Bu durum, Ebu Davud'un, fakihlerin delil olarak kullandıkları ahkam hadisleri¬ni bir araya toplamak gayesinin tabii bir sonucudur. Çünkü ona göre, aşırı dere¬cede zayıf olmayan bir hadis. REY ve KIYASTAN ÖNDE GELİR.
Selam ve dua ile...
