SAADET ASRI / EĞİTİMİN BAŞLANGICI - rahle.org

SAADET ASRI / EĞİTİMİN BAŞLANGICI - rahle.org

SAADET ASRI / EĞİTİMİN BAŞLANGICI


Facebookta Paylaş
Tweetle

 

Necmettin Irmak

Hükm el-Cahiliye

Cahil? tasavvur, kendi insan tipini oluştururken kullandığı eğitim anlayışında pratik hayatı unutmaz ve onunla alakalı gereken düzenlemeleri de gerçekleştirir. Kuran, cahiliyenin bu yönünü bize ‘hükm el-cahiliye’ diye isimlendirir.

"Yoksa onlar cahiliye kanunu (ile yönetilmek) mi istiyorlar? Halbuki, kalben mutmain olan insanlar için Allah’tan daha iyi kanun koyucu olabilir mi?”(5/50)

Bu ayetin de içinde bulunduğu pasajdaki ayetler bütünlüğü, söz konusu ayet­te ki ‘hüküm’ kavramına vurgu yapmaktadır. Kuran, bu vurgu ile kendi insanının pratik hayatında belirleyici unsur olarak "Allah'ın indirdiklerinin" olması gerektiğini ifade etmektedir.

Esasen İslam ile cahiliyenin de dünya hayatı itibarıyla gelip durdukları ve pratik çatışmanın kaçınılmaz olduğunu vurguladıkları nokta burasıdır. ‘Hakimiyet’. İnsan­lık tarihi boyunca cahiliye, sürekli olarak bunun peşinden koşmuş ve Hakk’ın tem­silcileriyle bunun pazarlığını yapmıştır. Sözünün geçerliliğini -hakimiyet- tesis etti­ği toplumları bırakmamak için var gücüyle mücadele etmiştir. Haddi zatında bu mücadelenin başlıca gayesi de kendi yandaşlarının çıkarlarının sürekliliğini sağla­mak olmuştur. Bu çıkarcı, pragmatist anlayış, tüm zaman ve mekânlarda cahiliye­nin vazgeçilmez vasfı olagelmiştir.

 


Bununla beraber ‘hakimiyet’, eğitimden hem kavramsal hem de kurumsal ola­rak soyutlanamaz. Saf eğitimin temel hedeflerinden olan ‘hikmet’, hakimiyet ile ay­nı kökten gelirken, aynı zamanda her ‘hakimiyet’ sahibi de kendi zihniyetini eği­timle tesis etmenin metodu ve kurumlarını oluşturmaya çalışır. 

 

Yukarıda sözü geçen cahil? tasavvurun çıkarcılık ilkesi, İslam? eğitimin hedefle­rinden ahlakilik ilkesi ile esastan çeliştiği için Kuran, cahiliyenin bu ilkesini ‘hükm el-cahiliye-cahiliye kanunu’ diye tanımlamıştır.

Teberruc el-cahiliye

Eğitimin genel tarifi diye bilinen; kişide yaratılıştan gelen -fıtrî, ahlâkî- özellik­leri istenilen yöne meylettirme şeklinde ki ifadeye uygun olarak cahiliye, kendi in­sanının ahlâkî yönünü de ihmal etmez.

Kuran, cahili tasavvurun ahlâkî yönüne işareten cahiliye insanının kadın-erkek ilişkilerinde ki yozlaşmayı örnek gösterir ve bu ilişki biçimi için ‘teberruc el-cahiliye’ ifadesini kullanır.

"Ey peygamber eşleri! Sizler kadınlardan herhangi biri gibi değilsiniz. Eğer Al­lah’a karşı sorumluluğunuzun bilincinde iseniz -takva sahibi iseniz- o halde edalı -cilveli- konuşmayın ki kalbinde hastalık bulunan kimse size karşı bir arzuya ka­pılmasın; sözü daima yerinde ve uygun bir şekilde söyleyin. Evlerinizde sessizce -vakarla- oturun, eski cahiliye günlerindeki çıkışlar gibi cazibenizi sergileyici süs­lenme ile çıkmayın; namazlarınızı ikame edin, zekâtı verin, Allah’a ve Resulüne itaat edin. Ey (peygamberin) ev halkı! Allah, sizden çirkinlikleri -kirleri- gidermek ve sizi tertemiz yapmak ister." (Ahzap 32-33)

İslam öncesi toplumsal yapıdaki insan ilişkileri, özellikle kadın-erkek paralelin­de cahilî zihniyete uygun olarak gerçekleşmiştir. Kuran bu döneme atıfta bulu­nurken aslında kendi toplumsal modelini oluşturma ve o toplumun bireylerine ahlakilik-iffet haya- vasfı kazandırma amacını güdüyordu.

İnsanlık tarihinin hemen her döneminde ahlakî yozlaşmanın başını kadın-er- kek ilişkilerindeki bozulma çekmiştir. Cahili toplumlarda kadına biçilen rol, onu hep edilgen ve kullanılan bir konuma getirmiştir. Esasında cahili tasavvurun insan tipinde de bu kaçınılmazdır. Kimi zaman bu edilgen ve kullanılan durum, yobaz ve kaba bir şekilde gerçekleşirken, kimi zaman -özellikle modem zamanlarda- daha ince, daha süslü, insana daha hoş gelen bir yönlendirme ile gerçekleşmiştir.

 

Cahilî tasavvur, kendi insanının ahlaki zihniyetini oluşturmada, kadının dişiliği­ni -kadınsı yönlerini- malzemelerinden biri olarak kullanmış ve kadını Kur'anın ‘teberruc el-cahiliye’ ifadesinde yer bulan bir meta haline dönüştürmüştür.

Copyright 2018 © RAHLE DERGİSİ